Próchnica zębów mlecznych – skąd się bierze i jak jej uniknąć?
Próchnica zębów to zlokalizowany, patologiczny proces niszczący strukturę twardych tkanek zęba. Jest to choroba transmisyjna – można ją przekazać innej osobie, na przykład własnemu dziecku. Próchnicę wywołują bakterie, głównie z grupy Streptococcus przy współudziale Lactobacillus. Stopniowo ząb ulega demineralizacji, czyli odwapnieniu, staje się coraz słabszy, a tkanki zaczynają się rozmiękać.
Aby jednak doszło do próchnicy, same bakterie nie wystarczają. Jest to choroba wieloczynnikowa. Istnieją cztery główne czynniki wywołujące próchnicę: czas, fermentujące cukry, podatność osobnicza oraz wspomniane już bakterie. Jak to się dzieje? Obecne w jamie ustnej bakterie zaczynają fermentować cukier zawarty w pożywieniu, co prowadzi do powstawania kwasów obniżających pH jamy ustnej, sprzyjając demineralizacji szkliwa. Na szczęście organizm posiada mechanizmy obronne, co oznacza, że do rozwinięcia próchnicy potrzebny jest czas. Poczatkowe zmiany próchnicowe, jeśli nie doszło jeszcze do ubytku tkanek, można zatrzymać dzięki szybkie interwencji stomatologicznej.
Co sprzyja rozwojowi próchnicy, a co pomaga nam i naszym dzieciom zachować zdrowe zęby?
Istnieje wyraźna zależność między próchnicą a spożywaniem węglowodanów, zwłaszcza prostych, jak sacharoza (cukier). Ważne jest również, w jakim towarzystwie spożywamy cukry i w jakiej są one postaci. Lepkie, ciągnące się cukierki są trudniejsze do usunięcia z powierzchni zębów niż np. krakersy. Wynika to z ich konsystencji – klejące jedzenie łatwiej zalega w przestrzeniach międzyzębowych i anatomicznych zagłębieniach.
Innym istotnym czynnikiem jest skład i ilość śliny. Zbyt niskie wydzielanie śliny lub jej zaburzony skład (np. w wyniku chorób ogólnoustrojowych) może osłabiać mechanizmy obronne organizmu przed próchnicą.
Jak dbać o zdrowe zęby dziecka?
Edukację warto rozpocząć już na etapie planowania ciąży, aby wiedzieć, jak dbać o zdrowie jamy ustnej dziecka od pierwszych dni jego życia. Wczesna kolonizacja bakteriami próchnicotwórczymi często wynika z nieodpowiednich nawyków, takich jak oblizywanie smoczka lub łyżeczki dziecka przez opiekuna. Podobne ryzyko niesie całowanie dziecka w okolice ust przez osoby trzecie.
Warto ograniczyć spożycie słodkich napojów, zwłaszcza w godzinach wieczornych i nocnych. Po ich podaniu należy przepłukać jamę ustną wodą lub przetrzeć ją gazikiem nasączonym wodą. W diecie dzieci powinny znajdować się produkty bogate w wapń i fosfor, a także twarde i ziarniste pokarmy, które wspomagają naturalne oczyszczanie zębów. Lepiej unikać krojonych owoców i musów. Słodycze warto spożywać o określonej porze, np. jako dodatek do drugiego śniadania, aby ograniczyć czas ekspozycji zębów na cukry.
Dobrym zamiennikiem cukru jest ksylitol, który hamuje rozwój bakterii, jednak w nadmiarze może powodować biegunkę.
Profilaktyka fluorkowa
Regularna profilaktyka fluorkowa jest kluczowa w zapobieganiu próchnicy. Zaleca się stosowanie past z fluorem:
- 6-24 miesiące: 500 ppm fluoru (minimalna ilość pasty)
- 2-6 lat: 1000 ppm fluoru (wielkość ziarnka grochu)
- powyżej 6 lat: 1450 ppm fluoru (1-2 cm pasty)
- wysokie ryzyko próchnicy u starszych dzieci i dorosłych: pasta z 5000 ppm fluoru
Jeśli stosujemy pastę bez fluoru, warto wybierać taką, która zawiera związki wzmacniające szkliwo. Szczotkowanie zębów powinno rozpocząć się wraz z pojawieniem pierwszego zęba. Do 8-10 roku życia dziecko powinno być nadzorowane podczas mycia zębów. Minimum to dwa razy dziennie po dwie minuty. Pomocne w higienie jamy ustnej są nici dentystyczne, irygatory, szczoteczki do języka oraz płukanki.
Regularne wizyty u stomatologa
Warto odwiedzić stomatologa między 6. a 12. miesiącem życia dziecka. Lekarz oceni stan jamy ustnej i pomoże wdrożyć odpowiednie nawyki higieniczne. Wczesne wizyty pomagają oswoić dziecko z gabinetem stomatologicznym, co może zapobiec lękowi przed dentystą w przyszłości.
Dbajmy o zdrowie jamy ustnej naszych dzieci od pierwszych dni życia, a najlepiej jeszcze na etapie planowania ciąży. Konsultacja z ginekologiem i stomatologiem pomoże utrzymać zdrowe zęby mamy, co korzystnie wpłynie na rozwój dziecka.
Artykuł przygotowany przez GlamSmile realizacja sponsorska.
dzieci edukacja GlamSmile Magda Linette Foundation rozwój dzieci
Last modified: 7 marca, 2025
