Czy próchnica może być przyczyną problemów zgryzowych i ortodontycznych?
Wady i zaburzenia zgryzu mają bardzo szerokie pochodzenie i istnieje wiele czynników, które je powodują. Efekt działania danego czynnika zależy od tego, kiedy w naszym życiu on wystąpi. Często etiologia, czyli pochodzenie wady zgryzu, jest wieloprzyczynowa. Nieprawidłowości w zgryzie mogą mieć pochodzenie ogólne, jak i miejscowe.
Pewne wady mogą być uwarunkowane genetycznie, inne zależne są od środowiska. Już w okresie ciąży działają czynniki, które mogą wpłynąć na rozwój kości czaszki, a tym samym na powstanie wad ortodontycznych, np. w wyniku urazu u ciężarnej i zadziałania ucisku mechanicznego. Składniki odżywcze w diecie przyszłej mamy oraz przebyte przez nią choroby w trakcie ciąży również nie pozostają obojętne dla rozwoju narządu żucia. Ponadto szereg zaburzeń hormonalnych może indukować powstanie wady.
Po narodzinach przewagę w etiologii wad zgryzu zyskują czynniki miejscowe. Dysfunkcje są zaburzeniami czynności fizjologicznej (np. połykania, oddychania, mowy, żucia, karmienia, wady postawy), natomiast parafunkcje to szkodliwe, wyuczone nawyki (np. obgryzanie paznokci, ssanie smoczka, palca czy wargi, zgrzytanie zębami). Zarówno dysfunkcje, jak i parafunkcje mogą predysponować do pojawienia się wady zgryzu. Często nakładają się na siebie i działają wspólnie.
Odpowiadając na pytanie zawarte w tytule artykułu – tak, próchnica także jest przyczyną problemów zgryzowych i ortodontycznych! O tym, jak jej uniknąć, wspomnieliśmy w poprzednim artykule. Skutkiem próchnicy (zarówno zębów mlecznych, jak i stałych) może być bardzo rozległe zniszczenie korony zęba, a także objęcie procesem zapalnym miazgi zęba i przeniesienie się procesu zapalnego z samego zęba aż do kości, co nierzadko kończy się bezwzględną potrzebą ekstrakcji zęba mlecznego. Przedwczesna utrata zęba mlecznego może skutkować przesuwaniem pozostałych zębów w jego miejsce, a w konsekwencji brakiem miejsca dla zęba stałego w przyszłości (stłoczeniem) czy przesunięciem linii pośrodkowej.
Wczesna utrata mlecznych zębów trzonowych w szczęce (u góry) prowadzi do zgryzu krzyżowego, natomiast w żuchwie (na dole) – do zgryzu przewieszonego. Wady doprzednie może wywołać utrata górnych zębów przednich, a wady dotylne – dolnych zębów przednich. Przedwczesna utrata mlecznej piątki (ostatniego mlecznego zęba), szczególnie przed pojawieniem się stałej szóstki, skutkuje przesunięciem szóstki w miejsce piątki i brakiem miejsca dla stałej piątki. A za tym wszystkim zwykle stoi właśnie rozległa próchnica zębów mlecznych.
Ząb można utracić również w wyniku urazu. Ponadto uraz może wywołać uszkodzenie w obrębie kości czy tkanek miękkich, a także ząb mleczny poprzez „wbicie”, czyli wtłoczenie go w trakcie wypadku w głąb dziąsła i kości, predysponuje do uszkodzenia zęba stałego.
Etiologia wad zgryzu jest wieloczynnikowa, bardzo złożona i wymaga skrupulatnego wywiadu medycznego z pacjentem lub rodzicem małego pacjenta. Niepodważalny jest wpływ próchnicy na rozwój wad ortodontycznych. Dlatego pierwsza kontrola stomatologiczna najlepiej, żeby odbyła się między 6. a 12. miesiącem życia i przebiegała regularnie według zaleceń lekarza stomatologa. Ponadto istotne jest, aby dziecko zostało także zbadane przez ortodontę na etapie uzębienia mlecznego, aby móc zapobiec skomplikowanemu leczeniu ortodontycznemu w przyszłości. Pewne wady ortodontyczne mogą okazać się nawet niemożliwe do wyleczenia w dorosłości bez interwencji chirurgów szczękowych.
Artykuł przygotowany przez GlamSmile w ramach realizacji współpracy partnerskiej.
FB: @GlamsmilePoland
IG: @glamsmilepoland
Last modified: 9 września, 2025
